توزیع مکانی برخی فلزات سنگین در خاک های منطقه صنعتی زنجان

آلودگی ناشی از فلزات سنگین در خاک نه تنها به‏طور مستقیم بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک تأثیر می­گذارد، بلکه گزندی جدی برای سلامتی انسان با ورود به زنجیره غذایی و همچنین امنیت زیست محیطی و نفوذ در آب­های زیرزمینی بشمار می­رود. منطقه زنجان به واسطه دارا بودن معادن فلزات سنگین، یکی از شهر­های صنعتی ایران محسوب می­شود. هدف از این پژوهش، بررسی پراکنش غلظت برخی عناصر سنگین و تهیه نقشه آنها به­منظور شناسایی مناطق زراعی آلوده متأثر از کارخانجات صنعتی آلاینده منطقه زنجان با استفاده از زمین‏آمار بود. برای بررسی توزیع مکانی فلزات سنگین شامل روی، مس، سرب و کادمیم در منطقه زنجان، 150 نمونه خاک به­‏صورت تصادفی از عمق صفر تا 10 سانتیمتری از مجاور کارخانجات آلاینده تا اراضی زراعی پیرامونی در زمینی به وسعت تقریبی 20 هزار هکتار انتخاب شد. غلظت کل روی، مس، سرب و کادمیم نمونه­ها پس از هضم، با دستگاه جذب اتمی اندازه­گیری شد. فاکتور غنی شدن خاک (ef) برای ارزیابی شدت آلودگی فلزات سنگین محاسبه شد. پهنه بندی فلزات مذکور با استفاده از کریجینگ معمولی نشان داد که غلظت فلزات سنگین در بیشتر اراضی نیمه شرقی و مرکزی منطقه زنجان در بالای حد آستانه خطر قرار دارند­ که به­ترتیب برای فلزات سرب، روی، مس و کادمیم دارای غلظت بیشینه 5/402، 585،670 و 5/10 میلی­گرم بر گیلوگرم است؛ لذا قسمت­های شرقی و سپس نواحی مرکزی منطقه مورد مطالعه در اولویت عملیات آب ­شویی خاک و پالایش سبز جهت بهبود آلودگی ناشی از فلزات سنگین می­باشد.